การเลือกเพื่อสาธารณะ ในสังคมไม่ว่าจะเป็นอดีตที่ผ่านมา หรือแม้แต่อนาคตก็ตาม มนุษย์ทุกคนต่างก็ต้องการเลือกสิ่งที่ดีที่สุดเพื่อตนเอง หากมีโอกาสที่จะเลือกได้ ซึ่งการศึกษาทางเศรษฐศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจของคน ก็มีการวิเคราะห์ในประเด็นนี้ไว้เช่นกัน เช่น การเลือกเพื่อสาธารณะ คณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์เศรษฐศาสตร์ แห่งราชบัณฑิตยสถาน ได้อธิบายว่า การเลือกเพื่อสาธารณะ เป็นศัพท์บัญญัติของคำ public choice หมายถึง การศึกษาวิเคราะห์เกี่ยวกับการจัดสรรทรัพยากรเพื่อผลิตสินค้าสาธารณะ (public goods) เนื่องจากกลไกราคาหรือกลไกตลาดไม่สามารถทำการจัดสรรสินค้าหรือบริการดังกล่าวได้ เพราะไม่สามารถใช้ราคาเป็นเครื่องมือในการแบ่งแยกการบริโภคออกจากกัน กล่าวคือ ทุกคนจะได้ใช้สินค้าหรือบริการนั้นร่วมกันโดยไม่ต้องจ่ายค่าตอบแทนโดยตรง เช่น การป้องกันประเทศ ดังนั้น การจัดสรรสินค้าหรือบริการดังกล่าวจึงเป็นหน้าที่ของรัฐบาล โดยใช้ภาษีเป็นเครื่องมือของการจัดสรร อย่างไรก็ตาม ในการจัดสรรสินค้าสาธารณะเหล่านั้น หรือจะผลิตมากน้อยเพียงใด เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจทางการเมือง เช่น จะผลิตสินค้าหรือบริการใด และจะเก็บภาษีเพื่อนำมาดำเนินการอย่างไร เป็นเรื่องที่ผู้ออกเสียงเลือกตั้งต้องเป็นผู้ตัดสินใจ กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ การเลือกเพื่อสาธารณะเป็นการนำกลไกตลาดมาประยุกต์ใช้กับการตัดสินใจทางการเมืองของรัฐบาล เนื่องจากโดยปรกติแล้วบริการสาธารณะที่รัฐบาลต้องดำเนินการจะมีต้นทุนซึ่งก็คือ ภาษีที่รัฐบาลเรียกเก็บมาจากประชาชน ดังนั้นรัฐบาลที่ดีจึงต้องเลือกทำโครงการที่ผลประโยชน์สุทธิเป็นบวก คือประชาชนส่วนใหญ่ได้รับประโยชน์มากกว่าต้นทุนที่ใช้ไป จินดารัตน์ โพธิ์นอก |