ขบวนการผู้วิเศษ คำว่า ขบวนการผู้วิเศษ หรือ ลัทธิสหัสวรรษนิยม เป็นศัพท์บัญญัติของคำว่า millenarianism ซึ่งพจนานุกรมศัพท์สังคมวิทยา ฉบับราชบัณฑิตยสถาน อธิบายว่า “ลัทธิสหัสวรรษนิยม” มาจากความเชื่อในศาสนาคริสต์ที่ว่าพระผู้ไถ่บาป หรือเมสสิยาห์จะกลับคืนมาช่วยมวลมนุษย์ทุก ๆ ระยะเวลาสหัสวรรษ ความเชื่อนี้ได้ก่อให้เกิดขบวนการทางสังคมมากมายในหมู่คนจน ในทางสังคมวิทยา ความเชื่อว่าจะมีผู้วิเศษอุบัติมาช่วยเหลือพวกตนสามารถทำให้เกิดพลังเคลื่อนไหวของผู้คนจำนวนมาก จนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมด้วยวิธีการพิสดาร ลัทธิหรือขบวนการนี้อาจเกิดขึ้นได้ในทุกศาสนา แต่มักจะเกิดขึ้นนอกศาสนจักร ลัทธิหรือขบวนการนี้อาจมีรูปแบบแตกต่างกันไป แต่ปรกติจะเกิดขึ้นจากความไม่พอใจสถานภาพที่พวกตนเป็นอยู่ และหวังจะให้มีผู้วิเศษมาช่วยสร้างระเบียบสังคมเสียใหม่ เมื่อเกิดขบวนการผู้วิเศษขึ้นในสังคมแล้ว ก็มักยากที่จะประนีประนอม เพราะผู้คลั่งไคล้ในลัทธิหรือขบวนการนี้มักสู้อย่างไม่กลัวตาย ตัวอย่างของขบวนการผู้วิเศษสมัยใหม่ที่น่าสนใจ คือ “ลัทธิเรือวิเศษ” หรือ cargo cult ซึ่งเป็นความเชื่อที่เกิดขึ้นในหมู่เกาะเมลานีเซีย ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ ๑ ของชาวเกาะเมลานีเซียที่ว่า บรรพบุรุษของพวกตนจะเดินทางกลับคืนสู่โลกนี้อีกครั้งด้วยเรือวิเศษ ซึ่งบรรทุกสินค้ามีค่ามหาศาลมาด้วย บรรพบุรุษผู้วิเศษเหล่านั้นจะมาช่วยปลดแอกให้พ้นจากการเป็นอาณานิคมของชนผิวขาว และช่วยสร้างสันติสุขถาวรให้พวกตนโดยถ้วนหน้า และ “ขบวนการผู้มีบุญ” ที่เกิดขึ้นหลายแห่งในภาคอีสานของประเทศไทย ในสมัยรัชกาลที่ ๕. จินดารัตน์ โพธิ์นอก |