จรวด ในเทศกาลรื่นเริงหลาย ๆ เทศกาล มักมีการเล่นดอกไม้ไฟกันเพื่อเฉลิมฉลองหรือเพื่อความสนุกสนาน ดอกไม้ไฟหลายชนิดมีหน้าตาแปลก ๆ ทำเลียนแบบลักษณะท่าทางของสัตว์ เช่น ผึ้ง งู และมีบางชนิดที่ทำเป็นจรวดและทะยานขึ้นฟ้าได้ ทราบหรือไม่คะว่า นอกจากที่เราเรียกกันว่าจรวดแล้ว ยังมีชื่อเรียกอย่างอื่นอีกด้วย สารานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน เล่ม ๘ อธิบายไว้ว่า จรวด เป็นดอกไม้ไฟชนิดพุ่งขึ้นสูง มีหาง เรียกกันเป็นสามัญว่า กรวด ในคำประพันธ์ใช้ว่า ตรวด ก็มี ซึ่งจรวดหรือกรวดชนิดสำหรับจุดเล่นนั้น ทำด้วยไม้อ้อ บรรจุดินดำไว้ข้างใน ตอกจนแน่น ข้างหนึ่งเจาะรูชนวนไว้ มีหางยาวประมาณ ๒-๓ เท่าของตัวจรวด เมื่อจุด ไฟจะพุ่งออกทางรูชนวน ถีบตัวให้จรวดพุ่งปราดขึ้นสู่อากาศ พอหมดกำลังก็กลับตกลงมาสู่พื้นดิน ยังมีกรวดหรือจรวดอีกชนิดหนึ่ง เป็นชนิดใหญ่ มีขนาดเท่าเสาเรือนย่อม ๆ หางก็ยาวมาก เมื่อจุดพุ่งขึ้นไปในอากาศมีเสียงดังเพราะมีกระบอกไม้ขนาดเล็กบากปาก เรียกว่า ลูกกรวด มีขนาดสั้นยาวไล่กันไป ผูกมัดไว้รอบตัวกรวด เพื่อให้มีเสียงดังไล่กันเป็นหลายเสียงในขณะแล่นแหวกอากาศ กรวดหรือจรวดนี้ ถ้ามีขนาดใหญ่มากก็เรียกกันว่า บ้องไฟหรือบั้งไฟ ซึ่งเป็นการเล่นไฟของชาวไทยทางภาคอีสาน นอกจากนี้ ยังปรากฏในหนังสือเก่าว่า การจุดจรวดหรือกรวดอันเป็นดอกไม้ไฟนี้ นอกจากจุดเพื่อเป็นพุทธบูชาดังในปุณโณวาทคำฉันท์ที่กล่าวถึงเรื่องการจุดดอกไม้ไฟเพื่อบูชาพระพุทธบาทแล้ว ในงานเผาศพก็มีจุดด้วยเช่นกัน. กนกวรรณ ทองตะโก |