จักจั่น
จักจั่น (อ่านว่า จัก-กะ-จั่น) แต่คนทั่วไปมักเรียกว่า จั๊ก-กะ-จั่น. จักจั่น (อ่านว่า จัก-กะ-จั่น) เป็นชื่อแมลงชนิดหนึ่งรูปร่างคล้ายตัวเหลือบ แต่โตกว่า สีเขียวปนน้ำตาล เกาะอยู่ตามต้นไม้ ลักษณะเด่นของจักจั่นคือตัวผู้สามารถส่งเสียงดังซึ่งคนเข้าใจว่าเป็นเสียงร้อง ด้วยเหตุนี้อีสปนักเล่านิทานชาวกรีกจึงแต่งนิทานเรื่องมดกับจักจั่น ให้จักจั่นเป็นตัวแทนของผู้ที่รักความสุขสำราญ ชอบร้องเพลง ส่วนมดเป็นตัวแทนของผู้ที่ขยันอดทน
คำว่า จักจั่น ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์มีเสียง ร แทรก เป็น จักระจั่น (อ่านว่า จัก-กฺระ- จั่น) ดังปรากฏในอักขราภิธานศรับท์ว่า “จักระจั่น เป็นชื่อสัตว์ตัวเล็ก ๆ เท่าเลือบ (อ่านว่า เหลือบ) มันมักอยู่ในป่าใหญ่ ร้องเสียงดังเพราะนั้น”. คำว่า จักจั่น น่าจะไม่ใช่คำไทย อาจยืมมาจากภาษามอญก็ได้
ที่มา : บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๓๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.