ดัชนีราคา (๓๑ สิงหาคม ๒๕๕๓)

          พจนานุกรมศัพท์เศรษฐศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน อธิบายว่า ดัชนีราคา (price index) หมายถึง ตัวเลขที่ใช้วัดอัตราการเปลี่ยนแปลงของราคาสินค้าและบริการในช่วงระยะเวลาหนึ่ง ดัชนีราคาคำนวณได้โดยการหาอัตราส่วนร้อยละของราคาเฉลี่ยแบบถ่วงน้ำหนักของราคาสินค้าและบริการที่กำหนดขึ้นในปีที่พิจารณา ต่อราคาเฉลี่ยแบบถ่วงน้ำหนักของสินค้าและบริการชนิดเดียวกันในปีฐาน ซึ่งเป็นปีที่ภาวะเศรษฐกิจปรกติ ไม่มีภาวะเงินเฟ้อหรือภาวะเงินฝืด ดัชนีราคามีหลายชนิด เช่น ดัชนีราคาผู้บริโภค (consumer price index-CPI) ดัชนีราคาขายส่ง (wholesale price index-WPI) ดัชนีราคาขายปลีก (retail price index-RPI) วันนี้เรามาทำความรู้จักกับดัชนีราคาผู้บริโภคกันสักนิดนะคะ

          ดัชนีราคาผู้บริโภค (consumer price index-CPI) หมายถึงตัวเลขดัชนีที่แสดงระดับราคาของสินค้าและบริการที่จำเป็นในชีวิตประจำวันของผู้บริโภคในช่วงเวลาที่พิจารณา ต่อราคาสินค้าและบริการดังกล่าวในปีฐาน ในการคำนวณราคาสินค้าและบริการเพื่อใช้คำนวณดัชนีราคาผู้บริโภคนี้ใช้วิธีการเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักของราคาขายปลีกสินค้าและบริการที่มีความสำคัญในชีวิตประจำวันของผู้บริโภคโดยทั่วไป และถูกกำหนดขึ้นเป็นตะกร้าตัวแทน (representative basket) โดยน้ำหนักถูกกำหนดตามสัดส่วนของการใช้จ่าย สินค้าและบริการนั้น ๆ ต่อการใช้จ่ายรวมซึ่งได้จากการสำรวจการใช้จ่าย ของครัวเรือน

          ดัชนีราคาผู้บริโภคอาจแบ่งออกเป็น ๒ ชนิด คือ ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป (headline consumer price index) คือ ดัชนีราคาผู้บริโภคที่ครอบคลุมสินค้าและบริการที่มีความจำเป็นในการใช้จ่ายในชีวิตประจำวันของผู้บริโภคทุกประเภท เพื่อใช้ในการคำนวณอัตราเงินเฟ้อทั่วไป และดัชนีราคาผู้บริโภคพื้นฐาน (core consumer price index) คือดัชนีราคาผู้บริโภคที่ไม่รวมสินค้าในหมวดอาหารและพลังงาน เนื่องจากสินค้าทั้งสองหมวดนี้มีความผันผวนของราคาสูง  และเป็นลักษณะตามฤดูกาล จึงเหลือแต่เพียงสินค้าและบริการที่ราคาเคลื่อนไหวตามกลไกตลาด เพื่อใช้คำนวณอัตราเงินเฟ้อพื้นฐาน ซึ่งหลายประเทศใช้เป็นอัตราเงินเฟ้อเป้าหมายในการดำเนินนโยบายการเงิน.

     จินดารัตน์   โพธิ์นอก