พระบรมมหาราชวัง (๒๔ กรกฎาคม ๒๕๕๖)

          ในกรุงเทพมหานครมีสถานที่สำคัญอยู่หลายแห่ง โดยเฉพาะในบริเวณเกาะรัตนโกสินทร์ และสถานที่สำคัญที่อยู่คู่บ้านคู่เมืองตั้งแต่เริ่มสร้างกรุงรัตนโกสินทร์ นั่นคือ พระบรมมหาราชวัง วันนี้จึงขอนำเรื่องราวของ พระบรมมหาราชวัง จากพจนานุกรมวิสามานยนามไทย : วัด วัง ถนน สะพาน ป้อม ซึ่งนางสาวกนกวลี ชูชัยยะ เป็นผู้เรียบเรียง และราชบัณฑิตยสถานจัดพิมพ์เผยแพร่ มาเสนอ

          พระบรมมหาราชวัง เป็นพระราชวังหลวงที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ปฐมกษัตริย์แห่งพระราชวงศ์จักรี โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อทรงย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรีมายังฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา โดยยึดถือแบบของพระราชวังหลวงสมัยกรุงศรีอยุธยา การก่อสร้างพระบรมมหาราชวังซึ่งเป็นศูนย์กลางการปกครองของประเทศและเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์เริ่มขึ้นพร้อมกับการสร้างพระนครเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๕ พระบรมมหาราชวังเริ่มดำเนินการก่อสร้างเมื่อวันที่ ๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๓๒๕ และมีการเฉลิมพระราชมนเทียรในวันที่ ๑๓ มิถุนายน พ.ศ. ๒๓๒๕ และโปรดเกล้าฯ ให้สร้างประตูรายรอบพระบรมมหาราชวัง สร้างพระมหาปราสาท ตลอดจนสร้างพระอารามในพระบรมมหาราชวัง คือ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือพระแก้วมรกต เมื่อสร้างพระราชนิเวศน์มนเทียรเป็นการถาวรแล้ว โปรดเกล้าฯ ให้มีการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเต็มตามแบบแผนราชประเพณีอีกครั้งหนึ่งใน พ.ศ. ๒๓๒๘

          ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจุฑามณี กรมขุนอิศเรศรังสรรค์พระราชอนุชา ขึ้นเป็นพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงบัญญัติให้เรียกพระราชวังหลวงว่า พระบรมมหาราชวัง นั่นคือทรงบัญญัติให้ใช้คำว่า “บรม” สำหรับฝ่ายวังหลวง และ “บวร” สำหรับฝ่ายวังหน้า พระราชวังบวรสถานมงคลหรือวังหน้า จึงเรียกว่า “พระบวรราชวัง” เมื่อพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตแล้ว พระราชวังหลวงก็ยังคงใช้ว่าพระบรมมหาราชวังมาจนกระทั่งปัจจุบัน.

จินดารัตน์ โพธิ์นอก