สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง (๓ เมษายน ๒๕๕๗)

          สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ ปฐมกษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา หรือที่รู้จักกันทั่วไปในพระนามว่า สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง แม้พระราชประวัติเบื้องต้นของพระองค์จะไม่สามารถหาข้อสรุปที่แน่นอนได้ว่าพระเจ้าอู่ทองสืบเชื้อสายมาจากไหน แต่จากพงศาวดาร ตำนานต่าง ๆ และบันทึกของชาวต่างชาติทำให้อาจสันนิษฐานได้เป็น ๓ แนวทาง คือ บรรพบุรุษของพระองค์เป็นเชื้อสายลาวอพยพมาจากทางเหนือ เป็นเชื้อสายเขมรปกครองแคว้นกัมโพช (ละโว้) หรือเป็นเชื้อสายไทยอยู่บริเวณเมืองสุพรรณบุรี พระองค์ทรงเป็นพระราชบุตรเขยของเจ้าเมืองสุพรรณภูมิหรือเมืองอู่ทอง พระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระเจ้าอู่ทองขณะขึ้นครองราชย์มีหลายประการ ดังที่สารานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน อธิบายไว้ว่า

          พระราชกรณียกิจที่สำคัญประการแรก คือ การสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีในวันศุกร์ ขึ้น ๖ ค่ำ เดือน ๕ จุลศักราช ๗๑๒ ตรงกับวันที่ ๔ มีนาคม พ.ศ. ๑๘๙๓ โดยทรงเลือกตั้งในชัยภูมิที่เหมาะสมในการรับศึก บริเวณที่ตั้งพระนครเป็นที่ราบลุ่มกว้างใหญ่ใช้เป็นที่อยู่อาศัยและสะสมเสบียงอาหารได้มาก รวมทั้งสามารถทำนาในพระนครได้ ด้วยชัยภูมิที่มั่นคงแข็งแรงนี้ทำให้ผู้รุกรานต้องใช้เวลานานในการตีกรุงศรีอยุธยา

          ประการที่ ๒ เมื่อแรกตั้งกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ ทรงวางรูปแบบลักษณะการปกครองอาณาจักรด้วยการผสมผสานวิธีการปกครองของสุโขทัยและกัมพูชามาปรับใช้ เช่น การตั้งเมืองลูกหลวงเป็นเมืองหน้าด่านชั้นในเพื่อป้องกันราชธานี และจัดแบ่งการปกครองเป็น ๔ ฝ่าย เรียกว่า จตุสดมภ์ ได้แก่ เมือง (เวียง) วัง คลัง และนา ดูแลปกครองเมือง ราชสำนัก เก็บรักษาผลประโยชน์แผ่นดิน และดูแลรวบรวมเสบียงอาหาร นอกจากนี้ ในการพิพากษาคดีความจะยึดถือพราหมณ์เป็นผู้เชี่ยวชาญทำหน้าที่ตัดสินความตามพระธรรมศาสน์

          ประการที่ ๓ ความสัมพันธ์กับอาณาจักรเพื่อนบ้านใกล้เคียง หลังสร้างกรุงศรีอยุธยา ใน พ.ศ. ๑๘๙๕

          สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ ทรงครองราชย์สมบัตินาน ๑๙ ปี เสด็จสวรรคตเมื่อ พ.ศ. ๑๙๑๒.

กนกวรรณ ทองตะโก