อุบัติเหตุ-อุปัทวเหตุ-อุปัทวันตราย
อุบัติเหตุ (อุ-บัด-ติ-เหด) เป็นคำที่เกิดจากคำว่า อุบัติ ซึ่งแปลว่า เกิดขึ้น กับคำว่า เหตุ. อุบัติเหตุ หมายความว่า เหตุที่เกิดขึ้น แต่มักใช้เฉพาะเหตุร้ายที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด เหตุร้ายที่บังเอิญเกิดขึ้น เช่น การที่รถชนกันเป็นอุบัติเหตุ การที่เรือโดยสารล่มเป็นอุบัติเหตุ. การที่โป๊ะล่มมีคนเสียชีวิตเป็นอุบัติเหตุ. แม้ว่าตามรูปศัพท์ อุบัติเหตุจะไม่ได้มุ่งเฉพาะเหตุร้าย แต่ในการใช้โดยทั่วไปมักจะหมายถึงเหตุร้าย อย่างที่ภาษาอังกฤษใช้ว่า accident.
การใช้คำว่า อุบัติเหตุ หมายถึง เหตุร้าย เป็นการใช้คำในความหมายเชิงลบ.
คำว่า อุปัทวเหตุ (อุ-ปัด-ทะ-วะ-เหด) มีความหมายว่า เหตุที่ไม่เป็นมงคล เหตุร้าย หรือเหตุอุบาทว์.
การเกิดสิ่งอัปมงคลในบ้านเมืองเป็นเรื่องอุบาทว์ ซึ่งอาจเรียกว่า อุปัทวเหตุ.
การที่สัตว์เลื้อยคลานบางชนิดซึ่งถือว่าไม่เป็นมงคลเลื้อยเข้าไปในบ้าน อาจจะเรียกว่า อุปัทวเหตุ.
ถ้ามีการกระทำที่ผิดทำนองคลองธรรมผิดจารีตประเพณีที่ดีงาม ก็เรียกได้ว่า เป็น อุปัทวเหตุ.
คำว่า อุปัทวเหตุ ไม่มีในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ มีแต่คำว่า อุปัทวันตราย (อุ-ปัด-ทะ-วัน-ตะ-ราย อุบ-ปัด-ทะ-วัน-ตะ-ราย) แปลว่า สิ่งอุบาทว์และอันตราย หมายถึง อันตรายหรือเหตุร้ายที่เกิดจากสิ่งที่ไม่เป็นมงคล เช่น เรามักให้พรผู้ที่จะเดินทางไปไกลว่า ขอให้ท่านเดินทางไปโดยสวัสดิภาพอย่าประสบอุปัทวันตรายใด ๆ.
ผู้เขียน ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล ราชบัณฑิต สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน