อุบาสก-อุบาสิกา (๑ กรกฎาคม ๒๕๕๓)

          ในพระพุทธศาสนานั้น  อุบาสกและอุบาสิกาจัดเป็นสาวกอีกกลุ่มหนึ่งที่พระพุทธศาสนาให้ความสำคัญในฐานะเป็นผู้ให้การอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา   อุบาสกและอุบาสิกามีความสำคัญอย่างไร  ใครคืออุบาสกและอุบาสิกาคนแรก   พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พิมพ์ครั้งที่ ๓ อธิบายไว้ตามลำดับว่า

          อุบาสก เป็นคำที่ใช้เรียกชายผู้อยู่ใกล้พระรัตนตรัย หมายถึง คฤหัสถ์หรือผู้ครองเรือนผู้ชายที่ประกาศขอถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์เป็นที่พึ่งที่ระลึก 

          อุบาสกคู่แรกในพระพุทธศาสนา  คือ ตปุสสะกับภัลลิกะ จัดอยู่ในประเภทเทฺววาจิกะ แปลว่า ผู้มีวาจา ๒ หมายถึง ผู้เปล่งวาจาระบุรัตนะ ๒ รัตนะ คือ พระพุทธเจ้ากับพระธรรมเป็นที่พึ่งที่ระลึก เนื่องจากเวลานั้นพระพุทธเจ้าเพิ่งตรัสรู้ ยังไม่มีภิกษุ

          ต่อมาเมื่อมีภิกษุบริษัทเกิดขึ้น  อุบาสกผู้มีศรัทธาเลื่อมใสก็จะเปล่งคำขอถึงพระรัตนตรัย คือ พระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นที่พึ่งที่ระลึก  และเรียกอุบาสกประเภทนี้ว่า เตวาจิกะ แปลว่า ผู้มีวาจา ๓ หมายถึง ผู้เปล่งวาจาระบุรัตนะ ๓ รัตนะเป็นที่พึ่งที่ระลึก  บิดาของพระยสะเป็นอุบาสกคนแรกของประเภทนี้

          นอกจากนี้  ยังมีการค้าขาย ๕ อย่าง  ที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า อุบาสกต้องไม่ทำ คือ  การค้าขายศัสตรา  การค้าขายสัตว์มีชีวิตรวมทั้งมนุษย์  การค้าขายเนื้อสัตว์  การค้าขายของมึนเมา  และการค้าขายยาพิษ

          อุบาสิกา เป็นคำที่ใช้เรียกหญิงผู้อยู่ใกล้พระรัตนตรัย หมายถึง คฤหัสถ์หรือผู้ครองเรือนผู้หญิงที่ประกาศขอถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์เป็นที่พึ่งที่ระลึก  ซึ่งมารดาและภรรยาเก่าของพระยสะเป็นอุบาสิกาคู่แรกและอยู่ในประเภทเตวาจิกา.

         กนกวรรณ  ทองตะโก