เครื่องราชูปโภค

          เครื่องราชูปโภค คือ สิ่งของเครื่องใช้ส่วนพระองค์พระมหากษัตริย์เพื่อแสดงพระเกียรติยศ จำแนกเป็น ๑๔ หมวด ได้แก่ (๑) เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ ประกอบด้วย พระมหาเศวตฉัตร พระมหาพิชัยมงกุฎ พระแสงขรรค์ชัยศรี พัดวาลวิชนีและพระแส้จามรี ฉลองพระบาทเชิงงอน (๒) ศิราภรณ์ ประกอบด้วย พระชฎากลีบ พระชฎาเดินหน พระชฎา ๕ ยอด พระมหามาลาเส้าสูง พระมาลาเส้าสูง พระมาลาเบี่ยง (๓) พระสังวาล ประกอบด้วย สังวาลพระนพ พระมหาสังวาล พระสังวาลพราหมณ์ธุรำ (๔) พระธำมรงค์ ประกอบด้วย พระธำมรงค์วิเชียรจินดา พระธำมรงค์รัตนวราวุธ (๕) เครื่องสูง เป็นเครื่องประดับพระราชอิสริยยศในกระบวนเสด็จพระราชดำเนิน ประกอบด้วย ฉัตร ๕ ชั้น ๗ ชั้น บังแทรก ฉัตรชุมสาย จามร พระกลด บังสูรย์ พัดโบก (๖) เครื่องประโคม ประกอบด้วย แตรมโหระทึก สังข์แตรและกลองชนะ (๗) เครื่องบรมอิสริยราชูปโภค ประกอบด้วย พานพระขันหมาก พระมณฑปรัตนกรัณฑ์ พระสุพรรณศรีบัวแฉก พระสุพรรณราช (๘) พระแสงศาสตราวุธ ประกอบด้วย พระแสงดาบคาบค่าย พระแสงดาบใจเพชร พระแสงเวียด พระแสงฟันปลา พระแสงแฝด พระแสงฝักทองเกลี้ยง พระแสงอัษฎาวุธ (๙) เครื่องนมัสการ ใช้ในงานพระราชพิธีทางศาสนา ประกอบด้วย เครื่องนมัสการทองใหญ่ เครื่องนมัสการพานทองสองชั้น เครื่องนมัสการทองลงยาราชาวดี เครื่องนมัสการทองทิศ เครื่องนมัสการทองน้อย เครื่องนมัสการกระบะถม เครื่องนมัสการท้ายที่นั่ง เครื่องนมัสการบูชายิ่ง เครื่องทรงธรรมสำรับใหญ่ พระเต้าทักษิโณทก (๑๐) ต้นไม้ทองเงิน (๑๑) ราชรถ สำหรับเชิญพระโกศพระบรมศพเข้ากระบวนแห่ไปยังพระเมรุ ประกอบด้วย พระมหาพิชัยราชรถ เวชยันตราชรถ (๑๒) ราชยาน เป็นยานพาหนะประเภทคานหาม ประกอบด้วย พระยานมาศสำหรับประทับราบมีพนักพิง พระยานมาศ ๓ ลำคาน พระราชยานกงสำหรับประทับห้อยพระบาท พระราชยานถม พระราชยานทองลงยา พระที่นั่งราชยานพุดตานถม พระราชยานงา พระราชยานพุดตานทอง พระที่นั่งราเชนทรยาน (๑๓) พระโกศ สำหรับทรงพระบรมศพ ประกอบด้วย พระโกศทองใหญ่ ๒ พระโกศ (๑๔) พระมหาสังข์ สำหรับทรงใช้ในพระราชพิธีต่าง ๆ ท่านสามารถหารายละเอียดเพิ่มเติมได้ในสารานุกรมประวัติศาสตร์ไทย เล่ม ๒ อักษร ข-จ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน.

ปิยรัตน์  อินทร์อ่อน