เงามืด…เงามัว (๒๗ ธันวาคม ๒๕๕๓)

          คำว่า เงา พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ให้ความหมายว่า ส่วนที่มืดเพราะมีวัตถุบังแสงทําให้แลเห็นเป็นรูปของวัตถุนั้น หรือหมายถึง รูปที่ปรากฏในของใสหรือเป็นมันเช่นนํ้าหรือกระจก และในทางแสงจะหมายถึง อาณาเขตหลังวัตถุที่แสงเคลื่อนที่ไปกระทบวัตถุนั้นแล้วแสงเคลื่อนที่ไปไม่ถึงทั้งหมดหรือไปถึงได้บ้าง  เมื่อนำคำว่า เงา มาประกอบกับคำว่า มืด และ มัว  เป็น เงามืด และ เงามัว แล้ว คุณผู้อ่านคิดว่าคำทั้งสองนั้นจะมีความหมายเหมือนกันหรือไม่ ลองตามมาดูคำตอบกันดีกว่าค่ะ

          เงามืด พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ให้ความหมายว่า อาณาเขตหลังวัตถุที่แสงเคลื่อนที่ไปกระทบวัตถุนั้นแล้วแสงเคลื่อนที่ไปไม่ถึงทั้งหมด ส่วน เงามัว หมายถึง อาณาเขตหลังวัตถุที่แสงเคลื่อนที่ไปกระทบวัตถุนั้นแล้วแสงเคลื่อนที่ไปถึงได้บ้าง ฟังดูแล้วอาจยังงง ๆ กันอยู่ ลองมาดูความหมายตามศาสตร์ด้านต่าง ๆ กันบ้างนะคะ

          หนังสือพจนานุกรมศัพท์ดาราศาสตร์ ของสมาคมดาราศาสตร์ เก็บศัพท์คำ umbra โดยบัญญัติศัพท์ว่า เงามืด หมายถึง เงาที่เกิดจากวัตถุทึบแสงบังแสงของแหล่งกำเนิดที่มีขนาดทั้งดวง ส่วนคำว่า เงามัว นั้นบัญญัติใช้กับศัพท์ penumbra หมายถึง บริเวณที่มืดสลัวในขณะเกิดอุปราคา ซึ่งเกิดจากมีวัตถุมาบังต้นกำเนิดแสงบางส่วน

          พจนานุกรมศัพท์ภูมิศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ให้ความหมายของเงามืดและเงามัวไว้ว่า เงามืด หมายถึง บริเวณที่มืดสนิทบนโลกหรือดวงจันทร์เมื่อเกิดอุปราคา หรือบริเวณที่มืดที่สุดของจุดในดวงอาทิตย์ เงามัว หมายถึง ส่วนที่เป็นเงาสลัว ๆ รอบบริเวณเงามืดของดวงจันทร์หรือโลกเมื่อเกิดอุปราคา จากข้อมูลข้างต้น ท่านผู้อ่านคิดว่าบทนิยามใดที่สื่อความหมายของเงามืดและเงามัวได้ชัดเจนที่สุดคะ.

 อารี  พลดี