เบญจธรรม ในทางพระพุทธศาสนานั้น ศีล ๕ ถือเป็นหลักธรรมง่าย ๆ ที่ผู้ใหญ่มักสอนลูกหลานให้ถือปฏิบัติกันเพื่อให้ทุกคนอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสงบสุข ทราบไหมว่ายังมีธรรม ๕ เป็นธรรมที่สนับสนุนให้การรักษาศีล ๕ เป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย ธรรม ๕ นั้นประกอบด้วยอะไรบ้าง พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน อธิบายไว้ในคำ pañcadhamma (ปัญจธัมมะ เบญจธรรม) ว่า ธรรม ๕ เป็นธรรมที่สนับสนุนให้การรักษาศีล ๕ เป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากเป็นคุณธรรมที่เข้าเกื้อหนุนเจตนางดเว้น (เวรมณีหรือวิรัติเจตนา) ให้เข้มแข็ง ประกอบด้วย ๑) เมตตา (ความรัก ความปรารถนาดี) เข้าเกื้อหนุนให้งดเว้นจากการฆ่าสัตว์ ๒) จาคะ (การสละ การให้) เข้าเกื้อหนุนให้เว้นจากการถือเอาของที่เขาไม่ให้ ๓) กามสังวร (การสำรวมในกาม) เข้าเกื้อหนุนให้เว้นจากการประพฤติผิดในกาม ๔) สัจจะ (คำสัตย์) เข้าเกื้อหนุนให้เว้นจากการพูดเท็จ ๕) สติ (การรู้ทันขณะปัจจุบันทั้งในการคิด การทำ และการพูด) เข้าเกื้อหนุนให้เว้นจากสุราเมรัยและของมึนเมาอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท แม้ว่าเบญจศีลกับเบญจธรรมจะไม่มีกล่าวไว้ในพระไตรปิฎกโดยตรง จะพบเพียงในอรรถกถา เช่น สุมังคลวิลาสินี อรรถกถาทีฆนิกาย แต่โดยเหตุที่ธรรม ๕ เข้าเกื้อหนุนศีล ๕ ดังกล่าว จึงเกิดมีการเรียกในภาษาไทยว่า “เบญจศีลเบญจธรรม” และเป็นวิชาหนึ่งในการศึกษาระดับธรรมศึกษาชั้นตรีของคณะสงฆ์ไทย. กนกวรรณ ทองตะโก |