โสม

          นอกจากสาหร่าย  กิมจิ และละครเกาหลีซีรีส์ยาวหลายเรื่องที่เข้ามาครองใจของคนไทยในปัจจุบันแล้ว  ประเทศเกาหลียังมีสมุนไพรที่ยอมรับกันทั่วโลกว่าช่วยบำรุงร่างกาย ทำให้อายุยืน นั่นก็คือ โสม (ginseng)  สารานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน เล่ม ๒๘ อธิบายว่า

          โสม เป็นชื่อสมุนไพรที่ได้จากรากของไม้ล้มลุกหลายปีชนิดวงศ์ Araliaceae อยู่ในสกุล Penax  มาจากภาษาละตินว่า panacea และภาษากรีกว่า panakes  ที่แปลว่า “รักษาได้ทุกโรค”  ชาวจีนและชาวเกาหลีจึงนิยมใช้โดยเชื่อว่าเป็นยารักษาโรคได้ทุกชนิด ช่วยเพิ่มพลัง ทำให้อายุยืน และยังถือว่าเป็นของมีค่าที่พระมหากษัตริย์และราชวงศ์พระราชทานแก่ข้าราชการที่ทำคุณประโยชน์แก่แผ่นดิน  นอกจากนี้ ประเทศอื่น ๆ ในภูมิภาคตะวันออก เช่น รัสเซีย ญี่ปุ่น ก็นิยมเช่นกัน

          ส่วนของพืชที่นำมาใช้เป็นยา คือ ราก มีรูปเรียว อวบ เมื่ออายุ ๒-๓ ปีขึ้นไป มักแตกแขนงออกเป็น ๒-๓ แฉก บางรากอาจมีลักษณะคล้ายแขนขาคน จึงมีชื่อเรียกว่า โสมคน   และเนื่องจากปริมาณสารสำคัญในต้นโสมมีมากเมื่ออายุประมาณ ๖ ปี และยิ่งมากเมื่ออายุมากขึ้น  ต้นโสมที่จะนำมาใช้เป็นยาได้ควรมีอายุไม่ต่ำกว่า ๖ ปี 

          โสมมีหลายชนิดและมีชื่อเรียกต่างกัน เช่น โสมเกาหลี  โสมอเมริกัน โสมชานจี โสมหิมาลัย โสมญี่ปุ่น โสมแคระ โสมเวียดนาม  แต่ที่นิยมใช้กันมากและมีราคาแพงที่สุดคือ โสมเกาหลี เนื่องจากมีคุณภาพดีที่สุด

          โสมที่มีขายในท้องตลาดมี ๒ ชนิด คือ ๑. โสมขาว (white ginseng) ซึ่งเป็นโสมแห้งที่มีสีขาวอมเทาหรือสีเหลืองขุ่น ๆ ได้จากการนำรากโสมสดที่ทำความสะอาดแล้วไปอบจนแห้งสนิทและแข็ง  ๒. โสมแดง (red ginseng) เป็นโสมแห้งมีสีน้ำตาลคล้ายสีอำพัน ค่อนข้างใส แข็งคล้ายกระดูก ได้จากการนำรากโสมสดที่ทำความสะอาดแล้วอบด้วยไอน้ำเพื่อทำลายเอนไซม์และป้องกันการทำปฏิกิริยากับสารสำคัญที่อยู่ในรากโสม แล้วนำไปอบต่อจนแห้งสนิทและแข็ง

          นอกจากนี้ ยังมีพืชหลายชนิดที่ชื่อมีคำว่าโสม หรือมีรากอวบคล้ายรากโสม  ทำให้คนเข้าใจผิดคิดว่าเป็นโสมและใช้ได้เช่นเดียวกับโสม เช่น โสมไท โสมชบา ผักกะโสม  ทั้งที่จริงแล้วพืชที่กล่าวมานี้ไม่มีสารประกอบที่คล้ายกับโสมเลย.

       กนกวรรณ  ทองตะโก